ทำไมโรงเรียน โรงพยาบาล เลือกใช้จานเมลามีน แทนสเตนเลส?

การเลือกใช้อุปกรณ์บนโต๊ะอาหารในสถานที่ ที่ไม่ใช่บ้านเรือน เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล หรือโรงอาหารขนาดใหญ่ ไม่ใช่แค่เรื่องของการเลือกจานที่สวยงาม แต่เป็นการตัดสินใจเกี่ยวกับการบริหารงบประมาณ รวมถึงความปลอดภัยของผู้บริโภคด้วย  ในขณะที่ร้านอาหารหรูอาจเลือกใช้พอร์ซเลนหรือโบนไชน่าเพื่อความสวยงาม  แต่การจัดเลี้ยงปริมาณมาก (Mass Catering) ต้องเน้นที่ความรวดเร็ว ต้นทุนที่ไม่สูงจนเกินไป และความทนทานต่อการใช้งานที่หนักหน่วงในแต่ละวัน

สเตนเลสสตีล ก็เป็นที่ยอมรับว่าเป็นวัสดุที่ค่อนข้างทน ถูกสุขอนามัย และมีอายุการใช้งานยาวนานที่สุด กับ จาน ชามเมลามีน ซึ่งเป็นทางเลือกที่ราคาถูกกว่าและมีคุณสมบัติเด่นๆในหลายๆด้าน  แต่เรื่องของเสียง และความยืดหยุ่นในการใช้งาน อาจเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้เมลามีนสามารถเอาชนะสเตนเลสสตีลได้ในบริบทของการบริการอาหารจำนวนมาก ถึงแม้จะมีข้อจำกัดที่ชัดเจนเรื่องการทนความร้อนของเมลามีนก็ตาม

อ้างอิง plateandplate.com

ทำไม จานชาม เมลามีน จึงถูกเลือกใช้มากกว่า?

ความเป็นจริงของการจัดเลี้ยงขนาดใหญ่ขึ้นอยู่กับความรวดเร็วในการบริการ ด้วยปัจจัยหลายๆอย่าง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของน้ำหนัก เสียงเวลากระทบกัน ฯลฯ เรามาดูเหตุผลพวกนี้กัน

เรื่องของน้ำหนัก เบากว่าทำงานสะดวกกว่า

เวลาเดินเข้าไปในโรงอาหารของโรงเรียน โรงพยาบาล หรือโรงงานผลิตอาหาร สิ่งหนึ่งที่หลายคนอาจมองข้ามคือ “น้ำหนักของจานชาม” แต่สำหรับพนักงานที่ต้องยกและล้างจานนับร้อยนับพันใบในแต่ละกะ เรื่องนี้ถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อการทำงานโดยตรง เพราะน้ำหนักเพียงไม่กี่ร้อยกรัมต่อใบ เมื่อคูณเข้ากับจำนวนจานมหาศาลในแต่ละวัน มันอาจทำให้ทำงานสะดวกขึ้นเป็นกอง

เมลามีนจึงกลายเป็นวัสดุที่ตอบโจทย์มาก เพราะน้ำหนักเบากว่าวัสดุอื่นๆ อย่างเห็นได้ชัด ไม่ว่าจะเทียบกับเซรามิก แก้ว หรือแม้แต่สเตนเลสที่มีความหนาแน่นสูงกว่า เมลามีนช่วยให้พนักงานยก จัดเรียง และขนย้ายจานได้คล่องตัวขึ้น ความเบานี้ไม่ได้หมายถึงแค่การทำงานง่ายขึ้นเท่านั้น แต่ยังช่วยลดความเมื่อย และลดโอกาสเกิดอุบัติเหตุอย่างจานตกแตก ซึ่งเป็นปัญหาที่มักเกิดในพื้นที่บริการขนาดกว้าง

โดยเฉพาะในสถานที่อย่างโรงพยาบาลหรือศูนย์ดูแลผู้สูงอายุที่ต้องจัดอาหารให้ผู้ป่วย เมลามีนยิ่งมีข้อได้เปรียบ เพราะน้ำหนักเบาทำให้ทั้งพยาบาลและผู้ป่วยสามารถถือหรือยกถาดได้สะดวก อีกทั้งยังไม่แตกง่ายเมื่อตกพื้น ช่วยลดความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุในพื้นที่ที่ต้องให้ความสำคัญกับความปลอดภัยสูงสุด นี่คือเหตุผลว่าทำไมเมลามีนถึงกลายเป็นวัสดุหลักที่หลายองค์กรเลือกใช้

ความเงียบของ วัสดุ เมลามีน

หากใครเคยไปโรงอาหารของโรงเรียนขนาดใหญ่ คงคุ้นเคยกับเสียง จานชามที่กระทบกันดังอยู่ตลอดเวลา เสียงจานชามกระทบกัน เสียงช้อนส้อมขูดกับพื้นจาน หรือเสียงเวลาวางจานซ้อน ๆ กัน มันอาจฟังดูเป็นเรื่องเล็ก แต่ในภาพรวมแล้วคือ “มลภาวะทางเสียง” ที่ส่งผลต่อความสบายและสมาธิของผู้ใช้สถานที่ โดยเฉพาะกับเด็กๆ ที่ต้องกินและเรียนในบรรยากาศเดียวกัน

สเตนเลสแม้จะมีความแข็งแรงและทนทาน แต่ก็เป็นวัสดุที่ก่อเสียงกระทบได้ง่ายทุกครั้งที่มีการใช้งาน ตรงกันข้ามกับเมลามีนที่มีผิวสัมผัสนุ่มกว่าและโครงสร้างดูดซับเสียงได้ดี ทำให้เสียงกระทบกันเบากว่าอย่างเห็นได้ชัด หรือที่ในอุตสาหกรรมเรียกว่า “ลด clatter factor” — ตัวแปรสำคัญที่หลายคนมองข้ามไป

อ้างอิง duramela.com

การลดเสียงรบกวนในโรงอาหารไม่ใช่แค่เรื่องของความเงียบหรือความเรียบร้อย แต่เป็นส่วนหนึ่งของการสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีกว่า เช่นเดียวกับที่สำนักงานหรือร้านอาหารบางแห่งติดตั้งแผ่นดูดเสียงเพื่อให้บรรยากาศดีขึ้น การเลือกใช้จานเมลามีนจึงไม่ต่างจากการลงทุนสำหรับความสบายหู เพราะช่วยให้การรับประทานอาหารเป็นช่วงเวลาที่ relax มากขึ้น ทั้งสำหรับเด็กๆ พนักงาน และผู้ดูแล

สุดท้ายแล้ว เมลามีนไม่ได้เด่นแค่เรื่องความแข็งแรงหรือราคาคุ้มค่าเท่านั้น แต่ยังช่วยในเรื่องความเงียบในการกินและการทำงานในการจัดเก็บให้ดีขึ้นในมุมที่หลายคนไม่เคยนึกถึง นี่คือสิ่งเล็ก ๆ ที่เปลี่ยนบรรยากาศในโรงอาหารให้เงียบลง และมีประสิทธิภาพมากกว่าเดิมอย่างชัดเจน

ความยืดหยุ่นในการใช้งาน

แม้สเตนเลสจะดูแข็งแรง ทันสมัย และให้ความรู้สึกเรียบๆ แต่รูปลักษณ์ของมันมักจะไม่ช่วยสร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลายบนโต๊ะอาหารมากนัก โดยเฉพาะในร้านอาหารหรือโรงอาหารที่ต้องการให้ผู้คนรู้สึก “อยากนั่งกินข้าว” มากกว่าแค่รับประทานให้จบไป

ตรงนี้เองที่ “เมลามีน” เข้ามาเติมเต็มได้ วัสดุชนิดนี้สามารถผลิตได้หลากหลายสี ลวดลาย และพื้นผิว ตั้งแต่โทนเรียบหรูสำหรับโรงแรม ไปจนถึงลายสดใสสำหรับโรงเรียนหรือร้านอาหารครอบครัว จานเมลามีนรุ่นใหม่ๆ ยังพัฒนาไปไกลจนเลียนแบบพื้นผิวของเซรามิกหรือพอร์ซเลนได้เกือบเหมือนจริง — ทั้งในแง่สัมผัสและความเงางาม — แต่ยังคงความทนทานและน้ำหนักเบาไว้ครบ

แต่ จานชามเมลามีน ก็มีข้อจำกัด

การใช้พลาสติกเมลามีน ในรูปแบบของภาชนะใส่อาหาร แน่นอนว่ามีข้อดีเยอะ แต่ก็มีข้อควรระวังเช่นเดียวกัน เช่นเรื่องของอุณหภูมิที่สามารถทนได้ ลักษณะของอาหาร และการทำความสะอาดโดยการใช้ความร้อน

การทนความร้อน ประเภทอาหาร และการทำอาหาร

แม้เมลามีนจะเป็นวัสดุยอดนิยมในวงการอาหารเพราะเบา ทน และดูดี แต่สิ่งที่หลายคนมักไม่รู้คือ มัน “ไม่ถูกกับความร้อนสูง” โดยเด็ดขาด เมลามีนไม่สามารถใช้กับเตาอบหรือไมโครเวฟได้ เพราะจะเสียรูปหรือถึงขั้นละลายได้ อุณหภูมิที่ปลอดภัยสำหรับการเสิร์ฟอาหารอยู่ที่ประมาณ 70°C (160°F) เท่านั้น

หากใช้กับอาหารที่ร้อนจัด โดยเฉพาะพวกที่มีกรดสูงอย่างมะเขือเทศหรือซุปเปรี้ยวใส่มะนาว หรือ ใส่น้ำจิ้มซีฟู้ด เมลามีนอาจมีโอกาส “ชะสารเคมี” เล็กน้อยลงสู่อาหารได้ ถึงแม้ปริมาณนั้นจะต่ำกว่าค่าที่เป็นอันตรายหลายร้อยเท่า แต่หากใช้งานซ้ำๆ กับอาหารร้อนจัดก็อาจเพิ่มความเสี่ยงในระยะยาวได้ ด้วยเหตุนี้ หลายสถาบันจึงใช้ สเตนเลสสตีลในขั้นตอนการปรุงและเตรียมอาหาร ส่วน เมลามีนใช้ในขั้นตอนเสิร์ฟ เพราะทั้งเบา สวย และไม่แตกง่าย

อ้างอิง cityfoodequipment.com | healthline.com

โดยสรุป

สถาบันหรือหน่วยงานที่เลือกใช้ภาชนะเมลามีนควรเลือก เมลามีนเกรดพาณิชย์ (A5) เท่านั้น เพราะออกแบบมาให้ทนทานและปลอดภัยต่อการใช้งานหนักในแต่ละวัน ต่างจากเมลามีนเกรดทั่วไปที่มีความแข็งแรงและมาตรฐานต่ำกว่า อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกปัจจัยที่ต้องคิดให้รอบด้าน คือ ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เนื่องจากเมลามีนรีไซเคิลได้ยากและอาจกลายเป็นขยะพลาสติกในระยะยาว ในขณะที่สเตนเลสสตีลสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้แทบทั้งหมด ดังนั้น การตัดสินใจใช้วัสดุจึงต้องชั่งน้ำหนักระหว่าง ความคุ้มค่าในการใช้งานปัจจุบัน อย่างรอบคอบ