ที่คว่ำจาน: แบบมีฝา กับ ไม่มีฝา เลือกแบบไหนดี?

เคยนึกถึง ที่คว่ำจานบน เคาน์เตอร์ครัวกันบ้างมั้ย มันอาจจะดูเป็นของใช้ธรรมดาๆ ชิ้นหนึ่ง แต่การเลือกระหว่างแบบมีฝาปิดกับแบบไม่มีฝา จริงๆ แล้วเป็นการตัดสินใจที่ใหญ่กว่าที่คิด เพราะมันเกี่ยวข้องกับทั้งความสะอาด ความสะดวก และแม้กระทั่งหน้าตาของห้องครัวเรา และมีเรื่องอื่นๆอีกมากที่เป็นเหตุเป็นผลในการเลือกใช้

บางคนอาจจะชอบแบบมีฝาปิดที่ดูเรียบร้อย ช่วยป้องกันฝุ่นและแมลง ขณะที่บางคนก็เทใจให้แบบไม่มีฝาปิดและน่าจะทำให้จานแห้งเร็วกว่า วันนี้เราจะมาดูกันแบบเจาะลึกถึงข้อดีข้อเสียของทั้งสองแบบ โดยอ้างอิงจากครัวต่างประเทศ มาเล่าสู่กันฟัง

อ้างอิง: jeedson.com

โดยปกติแล้ววางจานไว้ ที่คว่ำจาน จะแห้งเร็วแค่ไหน? 

หน้าที่หลักของที่คว่ำจานก็คือการทำให้ภาชนะ ไม่ว่าจะเป็นจานชาม แก้วน้ำ ขวดน้ำ จุกนม และอุปกรณ์ในครัว อย่างหม้อ กระทะ ของเราแห้ง ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญมากสำหรับความสะอาด แต่ที่คว่ำจานทั้งสองแบบกลับมีวิธีการทำงานที่ต่างกัน

ที่คว่ำจาน แบบไม่มีฝาปิด ลมผ่านได้ดีจานแห้งเร็ว

ลองนึกภาพที่คว่ำจานแบบโปร่งๆ ที่เราคุ้นเคยกันดี การออกแบบให้มีซี่หรือช่องว่างเยอะๆ ก็เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้สะดวกที่สุด เมื่อเราวางจาน ชาม หรือแก้วลงไป แต่ละชิ้นจะถูกแยกออกจากกัน ทำให้น้ำระบายออกได้ง่ายและอากาศก็สามารถพัดผ่านได้ทั่วถึง

หลักการง่ายๆ ก็คือ ยิ่งอากาศไหลเวียนดีเท่าไหร่ น้ำก็จะระเหยเร็วขึ้นเท่านั้น พอจานแห้งเร็ว ก็จะช่วยลดโอกาสที่แบคทีเรียหรือเชื้อราจะมาเจริญเติบโตบนความชื้นนั้นได้ มีข้อมูลระบุว่า จานที่ตากในที่คว่ำจานโปร่งๆ อาจมีแบคทีเรียน้อยกว่าจานที่วางทิ้งไว้ในอ่างล้างจานถึง 60% เลยทีเดียว

อ้างอิง organizerbasket.com

แบบมีฝาปิด แห้งช้ากว่า 

ส่วนที่คว่ำจานแบบมีฝาปิดนั้นทำงานตรงกันข้าม การมีฝามาครอบไว้ทำให้การระบายอากาศถูกจำกัด อากาศชื้นๆ ที่ระเหยจากจานเปียกก็จะถูกกักอยู่ข้างใน ทำให้เกิดเป็นเหมือน "เรือนกระจก" เล็กๆ ที่มีความชื้นสูง ซึ่งอาจทำให้จานแห้งช้าลงได้

การทำงานของ ที่คว่ำจานแบบปิดนี้ คล้ายๆกับเครื่องล้างจานบางรุ่นที่แนะนำให้เราแง้มประตูเครื่องไว้เล็กน้อยหลังจากที่เครื่องทำงานเสร็จ เพื่อให้ไอน้ำและความชื้นระบายออกมา จานชามจะได้แห้งสนิท แน่นอนว่าผู้ผลิตก็รู้ปัญหานี้ดี จึงมักจะออกแบบให้มี "ช่องระบายอากาศ" เล็กๆ หรือบางทีก็แนะนำให้เราเปิดฝาทิ้งไว้บ้างเพื่อช่วยเร่งให้จานแห้งเร็วขึ้น อ้างอิง quora.com

แล้วแบบ มีฝาปิด และ แบบไม่มี มีข้อดีข้อเสียยังไง?

ข้อดีที่ชัดเจนที่สุดของแบบมีฝาปิดคือมันทำหน้าที่เป็น "เกราะป้องกัน" ช่วยปกป้องจานชามที่ล้างสะอาดแล้วจากสิ่งต่างๆ ในอากาศ ไม่ว่าจะเป็นฝุ่น คราบน้ำมันที่กระเด็นตอนทำอาหาร ขนสัตว์ หรือแม้แต่แมลงวันแมลงสาบ ทำให้เรารู้สึกสบายใจที่จะทิ้งจานไว้ให้แห้งข้ามคืนได้โดยไม่ต้องกังวล

แต่สำหรับแบบไม่มีฝานั้น คนมักใช้มากกว่าเพราะที่ไหนก็ตามที่มีความชื้น ที่นั่นก็เป็นสวรรค์ของเชื้อราและแบคทีเรีย ผู้เชี่ยวชาญมักจะย้ำเสมอว่าเราต้องดูแลให้ที่คว่ำจานและถาดรองแห้งอยู่เสมอเพื่อป้องกันเชื้อรา ซึ่งหลักการนี้ก็ใช้ได้กับที่คว่ำจานแบบมีฝาปิดเช่นกัน เพราะถ้าภายในยังชื้นอยู่ ก็ไม่ต่างอะไรกับการปิดประตูเพาะเชื้อด้านใน

นั่นหมายความว่า ที่คว่ำจานแบบมีฝาปิดอาจต้องการการดูแลที่จุกจิกกว่าที่คิด แม้ฝาจะช่วยกันฝุ่นจากข้างนอก แต่เราก็ต้องหมั่นทำความสะอาด "ข้างใน" ให้ดี ทั้งตัวที่คว่ำ ถาดรอง และที่ใส่ช้อนส้อม เพราะคราบสบู่หรือคราบน้ำอาจกลายเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรียได้

เลือกวัสดุแบบไหน สำหรับที่คว่ำจาน?

วัสดุที่ใช้ทำที่คว่ำจานก็มีผลกับความสะอาดเหมือนกัน เพราะแต่ละแบบนั้นมีข้อดีข้อเสียต่างกัน ดังนี้

• สเตนเลส: ทนทาน ไม่เป็นสนิมง่าย และเชื้อโรคมักเติบโตได้ยากกว่า
• พลาสติก: ถ้าเป็นพลาสติกคุณภาพดี (BPA-free) ก็จะทำความสะอาดง่าย แต่ถ้าเป็นพลาสติกเกรดไม่ดี อาจเป็นคราบและสะสมเชื้อโรคได้ง่าย
• ไม้/ไม้ไผ่: สวยงามเป็นธรรมชาติ แต่ต้องดูแลเป็นพิเศษ ต้องเช็ดให้แห้งและอาจต้องลงน้ำมันเพื่อป้องกันเชื้อรา

อ้างอิง handylaundry.com  

ตารางเปรียบเทียบให้เห็นภาพชัดๆ

การเลือกที่คว่ำจาน ไม่มีแบบไหนดีที่สุด ซึ่งก็ต้องขึ้นอยู่กับเหตุผลของแต่ละบ้าน เช่น ถ้าเป็นคนยุคใหม่ ล้างจานทีละเยอะๆ การใช้ที่คว่ำจานสเตนเลส ที่จุได้เยอะแข็งแรง แห้งเร็ว จะดีที่สุด แต่ถ้า กังวลเรื่องเชื้อโรคเป็นพิเศษ และมีวินัยในการทำความสะอาด คำแนะนำ: ที่คว่ำจานแบบเปิดที่ทำจากวัสดุที่ต้านเชื้อโรคได้ดีอย่างสเตนเลสหรือซิลิโคน เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้สูงสุดและยับยั้งการเติบโตของแบคทีเรีย แต่ถ้าเป็น "ทาสหมาทาสแมว" หรืออยู่ในที่ที่มีฝุ่นเยอะ กังวลเรื่องขนสัตว์หรือฝุ่นที่จะมาเกาะจานชาม แนะนำว่า ที่คว่ำจานแบบมีฝาปิดเป็นตัวเลือกที่ดีมาก แต่มีข้อแม้ว่าต้องขยันทำความสะอาดภายในเป็นประจำทุกสัปดาห์ เพื่อไม่ให้ความชื้นกลายเป็นปัญหาแทน