เปรียบเทียบ ซักผ้าด้วยมือ ซักเครื่อง แบบไหน “สะอาดจริง”

เพราะเสื้อผ้าทุกคน ต้องมีการซัก และการซักผ้าในปัจจุบันก็มีสองประเภทคือ ซักด้วยมือ และใช้เครื่องซักผ้า โดยพุ่งเป้าไปที่ความสะอาด แต่คำว่า “สะอาด” วันนี้ไม่ได้หมายถึงแค่คราบหายแล้วจบ แต่รวมถึงการลดเชื้อก่อโรค การถนอมผ้าให้อยู่ทรง สีไม่ซีด และไม่สร้างภาระให้โลกเกินจำเป็น บทความนี้ชวนคุยกันแบบสบายๆ ให้เข้าใจง่าย ใช้งานได้จริง แยกเป็น 4 หลักการชัดๆ พร้อมสรุปท้ายเรื่องว่า “งานแบบไหน ควรใช้วิธีไหน” จะได้ตัดสินใจง่ายขึ้นในการซักผ้า

รู้หรือไม่ว่า การซักผ้าด้วยมือ ทำให้ Microplastic หลุดจากผ้าน้อยกว่า?

หนึ่งในข้อค้นพบที่น่าสนใจมากจากงานวิจัยล่าสุดคือ การซักผ้าใยสังเคราะห์ด้วยเครื่องซักผ้าเป็นแหล่งกำเนิดมลพิษไมโครพลาสติกที่สำคัญ การศึกษาเปรียบเทียบที่ตีพิมพ์ในวารสาร ACS Environmental Science & Technology Water พบว่า การซักด้วยเครื่องปล่อยไมโครพลาสติกออกมามากกว่าการซักด้วยมือถึง 5 เท่าเมื่อเทียบตามน้ำหนัก โดยผ้าโพลีเอสเตอร์ 100% ปล่อยเส้นใยไมโครพลาสติกออกมาเฉลี่ย 23,723 ชิ้นในการซักด้วยเครื่อง เทียบกับเพียง 1,853 ชิ้นเมื่อซักด้วยมือ

ดังนั้นการใช้เครื่องซักผ้า อาจทำให้เสื้อผ้าดูสะอาดแต่กลับสร้างมลพิษให้แก่แหล่งน้ำด้วยเส้นใยพลาสติกหลายหมื่นชิ้น อาจถูกพิจารณาว่าเป็นกระบวนการที่ไม่ค่อยรักษ์โลกเท่าไหร่นัก

อ้างอิง : acs.org

ต่างมุมมองในการซักผ้าของคนไทย

ในเมืองที่มีแต่ความเร่งรีบ เครื่องซักผ้าคือพระเอก แต่หลายบ้านก็ยังซักมือสำหรับชิ้นบางประเภท เช่น ชุดชั้นใน ถุงเท้า หรือผ้าที่ต้องการถนอมมากๆ เพราะเรื่อง “สะอาด” ของแต่ละบ้านไม่เหมือนกัน บางคนให้คะแนนฝั่งฆ่าเชื้อ บางคนเน้นถนอมผ้า แต่บางคนมองภาพรวมเรื่องสิ่งแวดล้อมเป็นหลัก (ซึ่งก็ต้องยอมรับว่ามีจริงๆ)

ความสะอาด—ซักยังไงให้สะอาด เชื้อโรคหมดจริง

ฝั่งเครื่องซักผ้าสมัยใหม่ได้เปรียบเรื่อง อุณหภูมิและโปรแกรมเฉพาะ เช่น น้ำร้อนราว 60 °C หรือโหมดไอน้ำที่ช่วยลดเชื้อโรคได้ รวมถึงโปรแกรมสำหรับคนแพ้ง่ายที่ออกแบบมาเพื่อลดสารก่อภูมิแพ้ในใยผ้า ส่วนซักมือจุดอ่อนคือรักษาอุณหภูมิน้ำให้สูงและคงที่ไม่ได้ ถ้าต้องซักน้ำเย็นจริง ๆ การใช้ผลิตภัณฑ์เสริมจะช่วยได้มาก

ข้อควรจำ: เครื่องซักผ้าก็ต้องดูแลความสะอาดตัวเครื่อง เปิดล้างถัง/ใช้น้ำร้อนและน้ำยาฆ่าเชื้อเป็นระยะ เพื่อลดคราบเมือก/ไบโอฟิล์ม

คราบบนเสื้อผ้า & ความสะอาดที่มองเห็นได้ด้วยตา

ซักมือ มักจะเป็นการทำความสะอาดเสื้อผ้าแบบ “จัดการเฉพาะจุด” ได้ละเอียด เร่งด่วนแค่ไหนก็ลุยตรงคราบได้เลย โดยการใช้น้ำยาซักผ้า ฯลฯ  ส่วน เครื่องซักผ้า จะเด่นเรื่อง ปริมาณเสื้อผ้าและความสม่ำเสมอ เมื่อซักผ้าปริมาณมากในชีวิตประจำวัน เทคนิคที่เวิร์กคือ ผสมสองอย่างเข้าด้วยกัน — ป้าย/ถูเบา ๆ ก่อน (pre-treat ~5 นาที) แล้วค่อยเข้าเครื่อง จะช่วยให้คราบดื้อๆ ออกง่ายขึ้นเยอะ

การถนอมผ้า & อายุการใช้งาน

การใช้เครื่องซักผ้า บางคนเห็นว่าดีกว่า แต่มันก็เป็นดาบสองคม แม้จะช่วยขจัดคราบจากเสื้อผ้าได้ดี แต่ก็กินเส้นใยในผ้ามากกว่าการ ซักมือ จึงอ่อนโยนกว่า เหมาะกับผ้าที่ต้องถนอมใช้นานๆ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เสื้อผ้าที่มี งานปัก งานประดับ ผ้าขนสัตว์/ไหม และชิ้นที่ต้องการถนอมระดับสุด ถึงแม้ว่าเครื่องสมัยใหม่จะมีโหมด Delicate/Hand Wash ก็ยังไม่อ่อนโยนเท่ามือจริง ถ้าป้ายบอก Hand Wash Only ให้เชื่อป้ายไว้ก่อน

การลดมลพิษ สำหรับคนรักสิ่งแวดล้อม

การซักผ้าด้วยมือใช้น้ำน้อยและไม่ใช้ไฟ เหมาะกับชิ้นเล็กๆ หรือจำนวนไม่มาก โดยเฉพาะเสื้อใยสังเคราะห์ที่อยากลดไมโครพลาสติก ส่วนเครื่องซักผ้ารุ่นประหยัดน้ำ หรือพลังงานก็มีการพัฒนามาก แต่ถ้าซักไม่เต็มถัง ก็เปลืองทรัพยากรโดยไม่จำเป็น ดังนั้นแนวคิดง่ายๆ คือ เก็บชิ้นเล็กซักมือ แล้วค่อยรวมชิ้นทนๆ เข้าเครื่องแบบเต็มถัง จะได้ซักทีเดียวประหยัดน้ำ พลังงาน ได้วด้วย

เทคนิคการซักมือแบบกระชับ และ โปรแกรมเครื่องซักผ้า

เตรียมภาชนะ 2 ใบ → ป้ายคราบ (pre-treat) เบา ๆ → แช่ 15–60 นาทีตามสภาพผ้า → ขยำ/แกว่งในน้ำสบู่อย่างนุ่มนวล → ล้างจนหมดฟอง → กดน้ำออกแทนการบิดแรง ๆ ตากในที่อากาศถ่ายเท

แต่ถ้าจะเข้าเครื่อง ลองเลือก Delicate/Hand Wash สำหรับผ้าบอบบาง และใช้ น้ำร้อน หรือน้ำอุ่นในการซัก สำหรับของใช้ที่อยากเน้นความสะอาด รวมถึงการดูแลเครื่องซักผ้าให้บ่อย (ล้างถัง/เปิดน้ำร้อน/ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อ) เพื่อให้ผสะอาดจริง ไม่หมักหมม เพราะ ไม่ใช่แค่เสื้อผ้า ที่อาจสกปรก แต่รวมถึงตัวเครื่องด้วย

สำหรับคนไทยนั้น ผสมกันไประหว่าง ซักด้วยมือ และ เครื่องซักผ้า

ทางเลือกไม่ได้มีแค่ต้องซักมือเท่านั้น หรือ ต้องซักเครื่อง แต่ส่วนใหญ่คือการทำควบคู่กันไป คราบใหม่ เสื้อผ้าที่บางควรซักมือให้จบก่อน แล้วค่อยรวมทุกอย่าง เข้าเครื่องให้คุ้มในการซักในแต่ละรอบ  และถ้ามองถึงเรื่องของความสะอาดสุดๆ ให้ใช้โหมดน้ำร้อน น้ำอุ่น (สำหรับเครื่องที่มีโหมดนี้) และดูแลเครื่องสม่ำเสมอ