TH
EN
เก้าอี้พลาสติกกับสรีรศาสตร์: ทำไมผู้สูงอายุชอบนั่งเอียงข้าง?
ถ้าใครเคยสังเกตผู้สูงอายุในบ้าน โดยเฉพาะในงานวัด งานบุญ งานเลี้ยง หรือกิจวัตรประจำวันในบ้าน จะเห็นภาพคุ้นตาอย่างหนึ่งเหมือนกัน คือเวลานั่งเก้าอี้พลาสติกมักจะ “นั่งเอียงข้าง” หรือนั่งแบบไม่ได้เต็มก้น แบกน้ำหนักแค่ครึ่งตัวด้านใดด้านหนึ่ง แม้จะมีเก้าอี้ให้เลือกเต็มที่ แต่พอนั่งจริงก็มักเลือกท่านี้เกือบทุกครั้ง จนหลายคนสงสัยว่าเป็นเพราะนิสัย? หรือเป็นเพราะเก้าอี้พลาสติกเองมีอะไรบางอย่างที่ทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกนั่งสบายกว่าเมื่อเอนตัวเล็กๆ ไปด้านใดด้านหนึ่ง
ความจริงแล้ว “ท่านั่งเอียงข้าง” ของผู้สูงอายุเป็นผลลัพธ์โดยตรงจากสรีรศาสตร์ (Ergonomics) ของร่างกายที่เปลี่ยนไปตามอายุ และยังเกี่ยวข้องกับรูปทรงของเก้าอี้พลาสติกที่แพร่หลายอยู่ในบ้านไทยอีกด้วย บทความนี้จะอธิบายแบบง่ายๆ ว่าเกิดจากอะไร และทำไมเก้าอี้พลาสติกถึงทำให้ผู้สูงอายุเลือกนั่งแบบนั้นบ่อยกว่าวัสดุประเภทอื่น
อ้างอิง health harvard
1. โครงสร้างกระดูกสันหลังของผู้สูงอายุเปลี่ยนไปตามวัย
เมื่ออายุมากขึ้น กระดูกสันหลังจะมีความโค้งมากขึ้นตามธรรมชาติ โดยเฉพาะส่วน “เอว” (Lumbar Curve) ซึ่งเป็นจุดที่สัมพันธ์กับท่านั่งโดยตรง เก้าอี้พลาสติกทั่วไปมีพนักที่ตั้งตรงค่อนข้างมาก ทำให้เมื่อนั่งเต็มหลัง ผู้สูงอายุจะรู้สึกถูกดันบริเวณหลังล่างจนไม่สบาย จึงเลือก “เอียงตัวเล็กน้อย” เพื่อลดแรงที่พนักกดลงมา ท่านั่งเอียงไม่ใช่เรื่องผิด แต่เป็นท่าที่ช่วยลดแรงกดบนเอว ทำให้รู้สึกสบายกว่าเมื่อเทียบกับการนั่งตัวตรงทื่อบนพนักที่โค้งน้อยแบบเก้าอี้พลาสติกมาตรฐาน2. กล้ามเนื้ออ่อนแรงทำให้ไม่อยากนั่ง “เต็มตัว”
ผู้สูงอายุจำนวนมากมีกล้ามเนื้อบริเวณสะโพกและหน้าท้องอ่อนแรง ทำให้การทรงตัวนานๆ แบบนั่งตรงอาจรู้สึกเมื่อยง่าย เก้าอี้พลาสติกที่มีเบาะแข็ง ทำให้ไม่สามารถ “จมตัว” ลงไปแบบเก้าอี้เบาะฟองน้ำได้ จึงเป็นธรรมชาติที่จะเลื่อนตัวไปนั่งข้างหนึ่งเพื่อให้แขนหรือมือฝั่งนั้นรับน้ำหนักแทนบางส่วน ท่านั่งเอียงจึงช่วยลดภาระกล้ามเนื้อท้องและหลัง ทำให้สามารถนั่งนานขึ้นโดยไม่เมื่อย อ้างอิง Better Move Clinic3. พนักเก้าอี้พลาสติกมักโค้งไม่พอดีกับสรีระ
4. เบาะเก้าอี้พลาสติกมีความลาดเอียงเล็กน้อย ทำให้สรีระไหลไปด้านข้าง
เบาะของเก้าอี้พลาสติกทั่วไปมักออกแบบให้ “ลาดลงด้านหลังเล็กน้อย” เพื่อความแข็งแรงของโครงสร้าง แต่ความลาดนี้ทำให้ผู้ที่มีแรงขาไม่มาก เช่น ผู้สูงอายุ เอนตัวไปด้านใดด้านหนึ่งได้ง่าย เพราะสะโพกไม่ถูกเบาะจับตัวไว้แน่นเหมือนเก้าอี้เบาะผ้า ลองสังเกตดูว่าเวลาเก้าอี้พลาสติกอยู่บนพื้นไม่เรียบ เช่น พื้นปูนไม่เสมอหรือสนามหญ้า ผู้สูงอายุจะยิ่งเอนตัวไปด้านหนึ่งเพื่อปรับสมดุล มากกว่านั่งเต็มตัวบนเบาะ5. ท่านั่งเอียงช่วยการลุก–นั่งของผู้สูงอายุให้ง่ายขึ้น
สาเหตุหนึ่งที่ไม่ค่อยมีใครสังเกตคือ “การลุกจากเก้าอี้พลาสติก” สำหรับผู้สูงอายุไม่ใช่เรื่องง่าย โดยเฉพาะเก้าอี้ที่เตี้ยหรือมีพนักที่แคบ การนั่งเอียงช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถใช้แขนด้านใดด้านหนึ่งดันตัวขึ้นได้สะดวกกว่า เพราะมีพื้นที่ให้หมุนสะโพกเล็กน้อยก่อนลุก ดังนั้นท่านั่งเอียงจึงไม่ใช่แค่ นั่งสบาย แต่ยังเป็นท่าที่เตรียมพร้อมสำหรับการลุกได้ง่ายกว่าอีกด้วย6. พฤติกรรมการนั่งกับบริบท “บ้านไทย–งานไทย”
อีกเหตุผลสำคัญคือเก้าอี้พลาสติกถูกใช้มากที่สุดในสถานการณ์ที่ผู้สูงอายุ “ต้องพูดคุยกับผู้อื่น” เช่น งานวัด งานบุญ งานศพ งานเลี้ยง หรือรวมญาติที่บ้าน ท่านั่งเอียงทำให้หันตัวไปด้านซ้าย–ขวาได้ง่ายกว่า จึงกลายเป็นท่านั่งที่สะดวกเวลาเข้าสังคม ไม่แปลกที่ผู้สูงอายุในไทยมักจะเอียงตัวด้านที่คุยกับคนข้างๆ เป็นหลัก นี่จึงเป็นพฤติกรรมที่เกิดขึ้นเพราะบริบททางสังคมด้วยเช่นกัน ไม่ใช่แค่เรื่องสรีรศาสตร์อย่างเดียว7. แล้วควรปรับเก้าอี้หรือท่านั่งอย่างไรให้ปลอดภัยขึ้น?
แม้ท่านั่งเอียงจะช่วยลดแรงกดบางส่วน แต่หากนั่งนานเกินไปก็อาจทำให้ปวดหลังหรือปวดสะโพกได้ ดังนั้นจึงมีเทคนิคง่ายๆ ที่ช่วยให้ผู้สูงอายุใช้เก้าอี้พลาสติกได้ดีขึ้น:- เสริมหมอนบางๆ บริเวณหลังล่าง เพื่อให้เข้ากับทรงกระดูกมากขึ้น
- วางเก้าอี้บนพื้นเรียบ เพื่อลดการเอียงโดยไม่จำเป็น
- ใช้รุ่นที่มีพนักโค้งพอดีตัว เช่น เก้าอี้พลาสติกแบบพนักกว้าง
- เลือกเบาะที่สูงพอดี เพื่อให้ลุก–นั่งไม่ลำบาก
- เปลี่ยนท่าเป็นระยะ ลดการนั่งท่าเดิมนานๆ
เลือกเก้าอี้พลาสติกที่นั่งสบายมากขึ้นสำหรับผู้สูงอายุ
ถ้าที่บ้านมีผู้สูงอายุและต้องใช้เก้าอี้พลาสติกทุกวัน การเลือกแบบที่พนักกว้าง เบาะไม่เตี้ยเกินไป และโครงสร้างมั่นคงจะช่วยให้ลุก–นั่งง่ายขึ้นเยอะ ลองมองหาเก้าอี้พลาสติกคุณภาพดีที่ออกแบบมาให้ใช้งานได้นานและรองรับน้ำหนักได้ดี เพื่อให้ผู้สูงอายุรู้สึกปลอดภัยและสบายตัวมากขึ้นในชีวิตประจำวัน
ดูเก้าอี้พลาสติกสำหรับใช้งานที่บ้านบน Srithai Online